Leesvaardigheid in crisis: Wat kunnen we als docenten doen?

‘Mevrouw, wist je dat Mohamed Ali is begonnen met boksen, omdat hij toen hij jong was heel boos was dat zijn fiets was gestolen?’
Mevrouw, ik ga toch eens nadenken over hoe ik beter met mijn geld kan omgaan, want ik wil écht een mooie auto kopen.’ - Zomaar twee opmerkingen van studenten van de opleiding mechatronica, nadat ze zelf een boek uit mochten kiezen in de bibliotheek en hier elke les Nederlands een kwartier in mochten lezen. Om de leesvaardigheid van de klas te vergroten, besloot Kirsten het eens anders te doen met haar klas. Geen boekverslagen, geen saaie teksten, geen langdradige opdrachten, maar gewoon lekker lezen! 

Leesvaardigheid onder Nederlandse leerlingen staat onder druk. Uit onderzoek blijkt dat veel jongeren moeite hebben met begrijpend lezen, en dit heeft grote gevolgen voor hun schoolprestaties en latere kansen op de arbeidsmarkt. Tijdens het recente Symposium Leesvaardigheid van Stichting Cito werd uitgebreid stilgestaan bij deze problematiek. Maar wat kun jij als docent in het po, vo of mbo doen om de leesvaardigheid van je leerlingen te verbeteren? 
 

Foto: Jonas Jacobsson

Drie evidence-based adviezen 

1. Maak lezen functioneel en betekenisvol 
Onderzoek toont aan dat leerlingen gemotiveerder zijn om te lezen als de teksten aansluiten bij hun leefwereld en interesses (Guthrie & Wigfield, 2000). Geef leerlingen in het mbo bijvoorbeeld teksten over hun toekomstige beroep en laat ze kritisch nadenken over handleidingen, vakbladen of praktijkcasussen. In het vo en po kun je lezen koppelen aan thema’s die in andere vakken aan bod komen, zoals mediawijsheid of burgerschap. 
 

2. Integreer leesstrategieën expliciet in je lessen 
Veel leerlingen worstelen met begrijpend lezen omdat ze niet weten hoe ze een tekst strategisch moeten benaderen. Strategieën zoals samenvatten, vragen stellen en voorkennis activeren helpen leerlingen om actief met teksten om te gaan (Pressley, 2006). Train deze strategieën systematisch en geef ruimte voor oefening. 
 

3. Creëer een rijke leesomgeving 
Onderzoek van Mol & Bus (2011) toont aan dat blootstelling aan boeken en rijke teksten een directe impact heeft op leesvaardigheid. Zorg voor een divers en toegankelijk boekenaanbod in de klas. In het mbo kun je samenwerken met bedrijven om interessante vakliteratuur beschikbaar te maken 

Maar het belangrijkste volgens ons is; maak lezen weer leuk! Laat de lange boekverslagen, de moeilijke vragen en de saaie teksten achterwege, maar ga gewoon echt aan de slag met; lezen!